Nederland over 25 jaar, hoe ziet dat eruit? Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft hiervoor vier toekomstscenario’s ontwikkeld voor Nederland in 2050. PosadMaxwan heeft de ruimtelijke gevolgen per scenario verder uitgewerkt en gevisualiseerd. Ieder scenario is gebaseerd op een normatief maatschappijbeeld en onderzoekt hoe Nederland eruit zou kunnen zien als bepaalde waardes centraal staan. In het scenario “Groen Land” staat het respecteren van de ecologische grenzen voorop. Er ontstaat een post-groei economie in een groen en gezond landschap, waar de balans tussen mens en natuur centraal staat. Het herstellen van biodiversiteit en het verlagen van onze ecologische voetafdruk is hierbij het hoofddoel. Maar wat betekent dit voor de ruimtelijke inrichting van ons land?

Water en bodem sturend

In het scenario Groen Land kunnen we ervaren wat het betekent om sterk in te zetten op water en bodem sturend. In delen van Nederland zouden we duidelijk een ander ruimtegebruik zien dan we nu gewend zijn. Rivieren krijgen bijvoorbeeld extra ruimte, waardoor ze bij extreme regenval veilig buiten hun oevers kunnen treden. Op de onderstaande kaart zijn het rivierenland, het midden van Nederland en de gebieden rond de IJssel daarom helemaal blauw gekleurd. In deze gebieden is het mogelijk om ruimte voor de rivier te combineren met bijvoorbeeld duurzame energieopwekking.

In de praktijk

In de beekvalleien van Brabant kun je ervaren hoe water en bodem een belangrijke rol zullen spelen in het ruimtebeleid van de toekomst. De hooggelegen zandgronden krijgen te maken met droogte, terwijl de valleien juist pieken in de waterstand te verwerken krijgen. Beide kunnen catastrofale gevolgen hebben, zoals natuurbranden, verlies van biodiversiteit of overstromingen. In dit toekomstscenario worden waterbuffers aangelegd waar het hoog en droog is, terwijl in de lagere beekvalleien, net als op de veenweiden in het Groene Hart en Friesland, ruimte wordt gemaakt voor nieuwe natte natuur. Dit zijn natuurinclusieve oplossingen op grote schaal.

 

Minder keuzevrijheid

In Groen Land wordt de vrijheid tot consumeren ingeperkt door de invoering van planeetpunten. Een persoonlijk jaarlijks budget voor klimaatonvriendelijke keuzes. Hergebruik en recycling van alle grondstoffen zijn daarom essentieel binnen dit scenario. Ook de nabijheid van wonen, werken en voorzieningen is nodig om de CO2-uitstoot tijdens het reizen te verminderen. Steden zijn daarom compact en georganiseerd rond knooppunten van openbaar vervoer.  Deze maatregelen proberen de balans tussen planeet en mens te herstellen, met onvermijdelijke gevolgen voor de keuzevrijheid op het gebied van consumeren, wonen en reizen.

 

Natuurinclusief is de norm

Dit groene scenario legt de lat voor Nederland in 2050 hoog. Sommige maatschappelijke veranderingen zijn moeilijk door te voeren of zelfs onwenselijk. Gelukkig kunnen veel van de maatregelen uit het scenario, zoals overloopruimte voor rivieren, ruimte voor de natuur, compacte steden of een andere inrichting van landbouw, vandaag al worden toegepast. Ook laat het scenario zien dat het in Nederland ook anders kan. We zijn gewend geraakt aan het land van de weiden, de koeien en de kaas, maar zodra we dat loslaten, kunnen we in een land leven waar veel ruimte is voor natuur en recreatie. Dit geeft een goede basis voor een groene en gezonde leefomgeving, waar natuurinclusief het nieuwe normaal is.

Groen Land was volgens het PBL het enige scenario dat kon voldoen aan de klimaatdoelstellingen van onze overheid. Voor een gezonde en duurzame toekomst van ons land ontkomen we er niet aan om (veel) van de voorgestelde maatregelen over te nemen. Een gesprek over de wenselijkheid en onwenselijkheid hiervan kan dus niet vroeg genoeg beginnen.