Nieuws

Inclusieve Stadsruimtes

Kunnen we het ontwerpproces van nu en van de toekomst inclusiever inrichten om in te spelen op de behoeftes van de daadwerkelijke bewoners? En zo ja, hoe? In samenwerking met Open Kaart, gemeente Dordrecht en de Provincie Zuid-Holland onderzochten we dat in de wijk De Staart, in Dordrecht. Lees er alles over in dit onderzoek, mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

Met het toegankelijker worden van geodata, die de publieke ruimte representeert, wordt de datascan een steeds belangrijker instrument in het ontwerpproces van stadsplanners. Het benutten van data maakt echter dat ontwerpplannen vaker uitgaan van de behoeftes van een fictieve ‘gemiddelde’ bewoner. Zo ook bij de openbare ruimte op De Staart, waarbij er werd ontworpen voor de fictieve “gemiddelde” bewoner en het resultaat niet voldeed aan de behoeftes van de daadwerkelijke bewoners, met beperkt gebruik van de publieke ruimte als gevolg. Daarom onderzochten wij of inclusievere methodes met actieve betrokkenheid van bewoners wél leiden tot beter gebruik van de buitenruimte?

Inclusief process

Allereerst onderzochten wij hoe een inclusief ontwerpproces eruit ziet en wat de rol van de ontwerper hierin is. Essentieel voor een inclusief ontwerpproces is het geïntegreerd benaderen van de ontwerpopgave vanuit verschillende perspectieven. In tegenstelling tot een traditioneler proces, waarbij verschillende perspectieven om beurten aan bod komen, is er in het inclusieve ontwerpproces sprake van parallelle trajecten die elkaar blijven versterken en aanscherpen.

 

Als ontwerpers zijn we betrokken geweest bij de belevingsscan, de ruimtescan, de datascan en het verbinden van deze perspectieven met elkaar en met de bestaande beleidsinitiatieven. Deze integrerende rol is kenmerkend voor ontwerpers en is een vereiste om tot een inclusief ontwerp te kunnen komen.

Inclusieve methode

Data over gezonde verstedelijking is vaak alleen beschikbaar op wijk- en buurtniveau: hiermee is het ideaal om aandachtspunten naar voren te brengen, maar bewonersbevraging is nodig om meer kleur te geven aan de data. Je kunt niet met data alleen een verhaal vertellen. Behalve het aanvullen van de datascan met andere typen scans en het aan elkaar koppelen van deze inzichten, ontdekten we een aantal aanpassingen die nodig zijn om onze data-analyse representatiever te maken, waaronder: verschillende doelgroepen een weging laten geven aan indicatoren, om uitkomsten doelgroep specifieker te maken. Daarnaast kwamen we tot een reeks nieuwe kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren die invloed hebben op de gebruiksvriendelijkheid van de publieke ruimte voor verschillende doelgroepen.

Inclusieve wijk

Op basis van de geïntegreerde wijkscan komt een aantal plekken naar voren waar invulling kan worden gegeven aan, namelijk de bewonersbelangen (belevingsscan), de ruimtelijke knelpunten en kansen (ruimtescan), de beleidsinitiatieven (beleidsscan) en aandachtspunten wat betreft toegang tot een gezonde levensstijl (datascan). Dit leidde tot drie ontwerpdoelen voor de Staart. Allereerst het vergroenen op strategische plekken: niet meer maar wel beter groen. Vervolgens het verlevendigen van de wijk en versterken van de sociale cohesie door programma te concentreren op een beperkt aantal plekken, ook in het park. En als laatste het stimuleren van meer fysieke beweging door betere verbindingen.