Op vrijdag 16 mei organiseerden het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), PosadMaxwan en de faculteit Bouwkunde Technische Universiteit Delft de derde editie van de RUDIFUN Hackathon op het kantoor van PosadMaxwan in Den Haag. De drie organisaties werken dagelijks met de open dataset RUimtelijke DIchtheden en FUnctiemenging in Nederland (RUDIFUN). Tijdens de hackathon gingen multidisciplinaire teams aan de slag met hoe deze dataset verder ontwikkeld kan worden en kan bijdragen aan actuele ruimtelijke opgaven in Nederland.
De Nederlandse steden staan voor grote uitdagingen op het gebied van wonen, klimaat, economie en leefbaarheid. Ruimte is schaars, belangen zijn groot, en de keuzes die we nu maken bepalen hoe toekomstbestendig onze stedelijke gebieden worden. De RUDIFUN-dataset, ontwikkeld door het PBL, helpt inzichtelijk maken hoe ruimtelijke structuur en functiemenging samenhangen met maatschappelijke opgaven. Door te experimenten met de dataset aan de hand van thema’s als verdichting, klimaatadaptatie of voorzieningen ontstaan nieuwe mogelijkheden voor onderzoek, beleidsvorming en ontwerp.
Tijdens de hackathon werkten deelnemers aan concrete onderzoeksvragen in gemengde teams bestaande uit onderzoekers, ontwerpers en beleidsmakers. Het doel: de toepasbaarheid van RUDIFUN vergroten en verkennen hoe de dataset kan bijdragen aan duurzame, leefbare en veerkrachtige stedelijke gebieden. Door expertise uit verschillende domeinen te combineren, wordt de dataset niet alleen verrijkt, maar ook getest en uitgedaagd.
Gedurende de dag werd gewerkt aan vijf actuele onderzoekslijnen die spelen in stedelijke gebieden door het hele land:
Onder de noemer verdichting zochten acht onderzoekers geschikte locaties voor verdichting in de provincie Utrecht. Ze brachten rondom sprinterstations potentiële verdichtingslocaties in kaart en voegden hier scenario's aan toe: optoppen, sloop/nieuwbouw of bijbouwen op het erf.
De tweede groep verkende de binnenstedelijke vergroeningsopgave. Voor een goed ontwerp is het belangrijk eerst te onderzoeken wat het doel van de vergroening is: gaat het om klimaatadaptatie, recreatie, esthetiek of biodiversiteit? De onderzoekers maakte onderscheid naar de bebouwingsdichtheid op basis van de Ground Space Index (GSI), het aandeel uitgegeven terrein en de bestaande hoeveelheid groen en koppelde deze parameters aan handelingsperspectieven voor vergroening.
De derde groep werkte aan het thema klimaatadaptatie en bracht in kaart hoeveel onbebouwde ruimte er per buurt beschikbaar is om clusterbuien op te vangen. Hiervoor werd de Water Storage Pressure Index (WSPI) berekend, die laat zien hoeveel regenwater per vierkante meter open ruimte moet worden opgeslagen. Ook kan het volume van een benodigde regenton met deze data worden bepaald. De index helpt om kwetsbare bouwblokken te herkennen waar het risico op wateroverlast groot is. Daarnaast is onderzocht op welke afstand zich parken bevinden die bij extreme hitte verkoeling kunnen bieden. De focus lag hierbij op afstanden die voor ouderen binnen vijf minuten te belopen zijn. Dit leidde tot een aanvullende index waarin hittestress wordt afgezet tegen de hoeveelheid groen binnen loopafstand; informatie die ook weer te koppelen is aan het risico op wateroverlast.
De vierde groep keek naar voorzieningen en onderzocht in welk type buurten en bij welke dichtheden (FSI, GSI, Adressen/km2) vaak supermarkten voorkomen. Vervolgens gingen ze op zoek naar vergelijkbare buurten zonder supermarkt. Hebben bewoners van deze buurten slechtere toegang tot dagelijkse voorzieningen? En zijn hier mogelijkheden voor nieuwe winkels?
Tot slot zoomde een vijfde groep in op bedrijventerreinen. Zij brachten in kaart welke plekken potentie hebben om bepaalde circulaire activiteiten te huisvesten en op welke bedrijventerreinen een verdere mix aan functies (inclusief wonen) een optie zou kunnen zijn.
De hackathon bracht experts van PBL, PosadMaxwan en de faculteit Bouwkunde van de TU Delft samen om in één dag nieuwe inspiratie, kennis en toepassingen te ontwikkelen. We kijken terug op een geslaagde dag, met als eerste concrete resultaat een tool waarin alle thema’s samenkomen. Ons Digital Cities-team heeft de RUDIFUN-data gevisualiseerd in een interactief dashboard. Tijdens de hackathon is hiermee volop geëxperimenteerd, en het dashboard is nu ook toegankelijk voor iedereen.
